نهج البلاغه از ارزنده ترین سندهای شیعی است که سخنان پیشوای شیعیان جهان در آن گرد آمده است. نسخه های آن فراوان است و یکی از آنها که مورخ ۵۵۳ است در مجموعه رامپور هند است ( فیلم ۵۰۴۶ عکس ۷۰۴۶ دانشگاه تهران )...
نهج البلاغه از ارزنده ترین سندهای شیعی است که سخنان پیشوای شیعیان جهان در آن گرد آمده است. نسخه های آن فراوان است و یکی از آنها که مورخ ۵۵۳ است در مجموعه رامپور هند است ( فیلم ۵۰۴۶ عکس ۷۰۴۶ دانشگاه تهران ) که در آن این دفتر ها دیده می شود.
۱ـ نهج البلاغه، به نسخ عبدالجبار بن الحسین ابی القسم فراهانی در روز چهارشنبه ۱۹ ج ۱/۵۵۳ نزد ضیاء الدین تاج الاسلام ابی الرضی فضل الله بن علی بن عبید الله حسنی ادام الله ظله که در روستای جوشقان راوند جای گزیده بود، از روی نسخه نوشته خود او در نیمه روز پنجشنبه ج ۱ یا ۲ سال ۵۵۴ که نویسنده می گوید شنیده ام که کسی آن را بر وی می خوانده است، از کتابهایی است که ابو عبدالله اصفهانی در ۸۶۶ می خوانده است، در پایان افزوده رضی بر آن پس ار نقش خواتیم علی و پس از شعری که استاد امام ابویوسف یعقوب بن نیشابوری بر پشت نسخه خود از این کتاب نوشته بود «نهج البلاغه نهج مهیع جدد.........» و شعرهای عربی ناصح الدین ابوجعفر محمد و حافظ آمده است.
انشدنی الحافظ :
الموت لا والدا یبقی ولا ولـــدا / هذا السبیل الی ان لاتری ابـدا
للموت فینا سهام غیر مخطئة / من فاته الیوم سهم لم یفته غدا
ترجمتها:
بسیار مگو دلا کی سودی نکند / ور جهد کنی بسی نمودی نکند
چون جان تو صدهزار بر هم نهد او / و آتش زند اندران کی دودی نکند
سپس شعر ابن نباتة از روی نوشته ضیاء الدین تاج الاسلام، فصل الدعاء.

۲ـ خصائص الائمة الاثنی عشر، از رضی که در آغاز فضل الله بن علی حسینی ابی الرضا راوندی در ذق ۵۵۵ گواهی می نویسد به خط خود که آن را شیخ رئیس الولد وجیه الدین فخرالعلماء ابوعلی عبدالجباربن الحسین ابی القسم الحاج الفراهانی خومجانی بر من خوانده ومن آن را از شیخ خود ابوالفتح اسمعیل بن الفضل بن احمد بن اخشید سراج از ابو المظفر عبدا لله بن شیب از ابوالفضل خزاعی از رضی روایت دارم، از کتابهای خواندنی از شیخ ابوعبدالله اصفهانی در ۸۶۶، نسخ همان عبد الجبار فراهانی خومجانی در ۴شوال ۵۵۳ و خوانده در ذق ۵ (۵۶) با شعر عمادالدین رشید الاسلام طوسی به عربی درباره ائمه، با پراکنده های عربی به نظم و نثر، نیز آمده است که خوانده ام بر دیوار رباطی بیرون شهر کاشان :
گر عفـــو کند ندارم از عالم باک / گرعـــدل کند شدم بیک باره هـــلاک
روزی صد ره بگویم ای صانع پاک / مشتی خاکم چی آید از مشتی خاک
ــــــــــــــــــــــــــــــــ
چون پر خطر است راه در غوشی به / چون بیم شما راست فراموشی به
چون کار به قسمت است کم کوشی به / چون ننیوشند حدیث خاموشی به
۳ـ الرسالة الاهوازیة فی مکارم الاخلاق از امام جعفرصادق (ع) در پاسخ پرسش عبدالله نجاشی زیدی شیعی شده، بدین گونه:
" رسالة لمولانا ابی عبدلله جعفر بن محمد الصادق علیهما السلام الی عبد الله ابن النجاشی رحمة الله فی مکارم الاخلاق، بسمله. روی الشیخ العدل محمد بن یعقوب رحمة الله قال : انا محمد بن جعفر الاسدی رحمة الله (.... ) ( یک کلمه خوانده نمی شود ) ما بنداد قال : انا ادریس بن زیاد عن عبید الله بن سلیمان النوفلی البصری قال. کنت عند ابی عبد الله علیه السلم فاذا انا بمولی عبدالله بن النجاشی قدورد علیه بکتابه فسلم علیه واوصل الکتاب ففضه ".
نسخه به نسخ است نوشته در روز پنجشنبه ۱۴ محرم ۵۵۴ در مسجد جامع کاشان گویا نزد همان ضیاء الدین تاج الاسلام سلطان العلماء ابوالرضا فضل الله بن علی بن عبد الله حسنی راوندی.
در پایان آمده است : " حد ثناالشیخ الحافظ حاکم الدین زین الحفاظ خادم حدیث رسول الله (ص) ابو عبد الله النطنزی ادام الله نعمائه املاء فی المسجد الجامع بقاسان یوم الاربعاء العشرین من جمادی الاول سنة..... مائه قال اخبرنی القاضی اسفندیار بن رستم الغازی فی ما قرائت علیه قال : انا ابو الرجاء بنداربن بانی (؟) قال انا ابوسعید الحسین بن علی بن سهلان.
شهید ثانی آن را در کشف الریبة با سندی دیگر از ابن قولویه گنجانده است (ص ۳۶ ).
علاء الدین محمد گلستانه اصفهانی در گذشته ۱۱۰۰ آن را بنام منهج الیقین (ش ۵۹۵ دانشگاه ) به فارسی در آورده ومجلسی هم آن را در آداب الولاة خود به فارسی برگردانده است ( ذریعه ۲ : ۲۸۵ و ۲۳: ۲۰۰_ منزوی ۵۱۶).
۴ـ پنج صفحه شعر و حدیث که بد عکس برداری شده و درست خوانده نمی شود.
۵ـ مصارع المصارع خواجه طوسی به نستعلیق عربی گویا از سده ۸ و ۹ (ش ۳۶۳۳).
۶ـ اعلام نهج البلاغه که مؤلف آن را درست نمی شناسیم و او پس از سید مرتضی و رضی و امام وبری و شارحان دیگر که نام نمی برد می زیسته است. شرحی است بیشتر لفظی و لغوی و خودش در دیباچه آن را چنین نامیده ولی از خود یاد نکرده است ( فهرست بهار ۲: ۴۵۱ )
نسخه سمادی که اکنون در کتابخانه کاشف الغطاء شیخ محمد حسین در نجف هست و گویا فیلمی از آن هم در کتابخانه حکیم در نجف باشد، از گفته آقای سید عبد العزیز طباطبائی.
نسخه به نستعلیق گویا از سده ۱۱ است و شارح در آن " زید بن علوی " خوانده شده که بیست و سه سال پس از مرگ رضی به نگارش درآورد. در آن آمده است که نسخه را سید مرتضی حسین کتابدار کتب خانه علوم دینیه برای نواب حامد علی خان بهادروالی ریاست رامپور در سال ۱۳۲۲ فراهم کرده است (ش ۴۱/۱۱۹۹).
در نسخه حاشیه هایی است با رمز "سعید " در پایان آنها.
در فیش یا برگه نسخه آمده است " اعلام نهج البلاغه علی بن ناصر " ولی همان مرتضی حسین در پایان شارح را " زید بن علوی " می نامد.
عبدالله محمد بن یوسف سورتی در ۱۳۳۳ در این نسخه سرگذشتی از سید رضی به عربی گذارده است.
پس در این مجموعه رامپور، هم نسخه ای کهن از نهج البلاغه را شناختیه ایم و هم به یکی از شروح ارزنده آن دست یافته ایم.
چهارشنبه ۱۸ ارديبهشت ۱۳۸۷ ساعت ۰:۴۳